"Lot nad kukułczym gniazdem" - Ken Kesey

„LOT NAD KUKUŁCZYM GNIAZDEM”

(„One flew over the cuckoo’s nest”)

Ken Kesey

Przekład Tomasz Mirkowicz

Państwowy Instytut Wydawniczy

Warszawa 1981

ISBN 83-06-00569-4

Str. 295

Moja ocena 5/6

Z niewiadomych powodów, wiele lat żyłam w przekonaniu, że „Lot na kukułczym gniazdem” to jakieś ckliwe romansidło. No naprawdę :) Z tego też powodu nie interesowałam się ani książką, ani tym bardziej jej ekranizacją. Aż w końcu przejrzałam na oczy. A tu taka historia !!!

„Milczałem tak długo, że wypłynie to ze mnie z hukiem wezbranej wody, a wy pewnie pomyślicie, że facet, który to opowiada bredzi, cholera i majaczy; pomyślicie, że to wszystko jest zbyt straszne, żeby mogło się wydarzyć naprawdę, zbyt potworne, żeby było prawdziwe! Zrozumcie proszę, że trudno mi jest zachować jasność myśli, kiedy do tego wracam. Ale to wszystko prawda, nawet jeśli nie miało miejsca.”

Życie w pewnym szpitalu psychiatrycznym w USA, jest podporządkowane zasadom wprowadzanym przez siostrę Ratched. Wszystko ma swój czas i miejsce. Wszelkie odchylenia od normy są natychmiast eliminowane. Pacjenci bezwolnie poddają się temu ładowi. Każdy żyje w przekonaniu, że taki stan rzeczy utrzymywany jest dla ich dobra. Jeżeli ktoś łamie reguły, może trafić na „wstrząsówkę” lub na oddział furiatów, a tego nie chce nikt. Cały system działa jak w zegarku do czasu pojawienia się na oddziale nowego pacjenta, McMurphyego awanturnika i hazardzisty, który aby uniknąć więzienia i ciężkich robót, postanawia udawać chorobę psychiczną, licząc na „przyjemne”, nie wymagające wysiłku odbycie swojej kary w szpitalu. Nowy, wprowadza w życie oddziału chaos i bałagan, bawiąc się przy tym przednio. Pozostali pacjenci, z początku nieufni, wkrótce coraz śmielej przyłączają się do jego nietuzinkowych działań. Dochodzi do buntów i łamania regulaminu, a to bardzo nie podoba się siostrze Ratched. Wkrótce McMurphy przekona się, że ta kobieta ma w swoich rękach większą władzę niż się spodziewał. To ona zadecyduje czy mężczyzna w ogóle kiedykolwiek będzie jeszcze wolnym człowiekiem. Czy bohater ugnie się pod pręgierzem Wielkiej Oddziałowej czy też pozostanie wierny własnym przekonaniom?

Wstrząsająca historia od której nie mogłam się oderwać, klimatem i troszkę tematyką przywodząca mi na myśl „Skazanych na Shawshank” Stephena Kinga, tyle że w „Locie…” rzecz dzieje się nie w więzieniu a w szpitalu psychiatrycznym. Mamy tu przeciwstawione sobie dwa światy – Kombinatu, wprowadzającego ład i zasady rządzące światem na zewnątrz, oraz ludzi, którzy nie potrafią, lub nie chcą się temu podporządkować, czyli pacjentami szpitala. Przedstawicielką Kombinatu w szpitalu jest Wielka Oddziałowa, siostra Ratched, pozornie uosobienie dobrej cioteczki, w rzeczywistości skrywana pod maską tyranka. Zadaniem siostry Ratched jest pilnowanie ustalonego porządku i przywrócenie zagubionych mężczyzn do prawidłowego funkcjonowania w nienagannym świecie, o ile to oczywiście możliwe.

„Jesteśmy tu przyjacielu ofiarami matriarchatu, a lekarz jest równie bezsilny jak my wszyscy.”

Co się dzieje gdy nagle w trybach tej idealnej maszyny pojawia się zgrzyt? Rozpoczyna się walka, w której stawką jest honor człowieka a nawet życie.

Naszym przewodnikiem po tym dziwnym świecie jest jeden z pacjentów, pół Indianin, zwany Wodzem lub „Szczotą” Bromdenem, który udaje głucho-niemego, dzięki czemu poznaje wiele sekretów personelu szpitala.

„Lot nad kukułczym gniazdem” to dla mnie 295 stron (czemu tak mało?) wciągającej i pasjonującej przygody. W tej książce wszystko jest ciekawe, nawet posłowie, z którego dowiadujemy się skąd autor czerpał inspirację. Sam był sanitariuszem na oddziale szpitala psychiatrycznego i kilka postaci z rzeczywistości przeniósł na karty swej powieści. Poza tym aby jak najlepiej oddać przeżycia i nastroje pacjentów, niektóre fragmenty ponoć pisał po LSD, a nawet poddał się zabiegowi elektrowstrząsów. To się nazywa poświęcenie sztuce :). Faktycznie, w książce przewijają się pomiędzy realistycznymi zdarzeniami, także psychodeliczne wizje. W niektórych fragmentach można się lekko zagubić, co jednak według mnie przydaje tej powieści autentyczności, pozwala wejść w położenie pacjentów szpitala psychiatrycznego, w ich specyficzny świat, oraz zrozumieć lepiej niektóre zachowania. Odczucia niesamowite. 

„Lot nad kukułczym gniazdem” to wspaniały klasyk, pełen emocji i wartościowych przekazów, wobec którego żaden szanujący się mól książkowy nie powinien przejść obojętnie.

Wyzwania: